باز کردن مغز (کرانیوتومی) چیست؟

شما در حال مطالعه درباره باز کردن مغز (کرانیوتومی) از وب سایت بیمارستان آرمان هستید.

• شرح روش

مغز، عضو مهم و پيچيده‌اي است كه دارای نقش‌هاي مهم كنترلي، هدايتي و عكس‌العملي‌ می‌باشد. فعاليت‌هاي متعددي از قبيل راه‌ رفتن، صحبت کردن، تنفس، فكركردن، عاطفه و هيجان‌ها و … را مغز تنظيم مي‌كند. وجود هرگونه ضايعه‌اي در مغز اختلال‌هايي ايجاد مي‌‌كند كه گاهي براي رفع آن چاره‌اي جز جراحي نيست. کرانیوتومی(بازکردن جمجمه) نام یک عمل جراحی است که در آن قسمتی از استخوان جمجمه به طور موقت جهت دسترسی به بافت مغز برداشته می‌شود.

• دلایل انجام

در موارد زیر لازم است که بیمار تحت عمل کرانیوتومی قرار گیرد:

• برداشتن یک ضایعه مانند تومور مغزی
• برداشتن لخته خون ناشی از ضربه و تصادفات
• ترمیم نشت عروق خونیمانند آنوریسم مغزی
• برداشتن مجموعه‌ای از عروق خونی غیر طبیعیمانند ناهنجاری عروقی شریانی
• تخلیه ترشحات مانند آبسه مغزی
• ترمیم شکستگی جمجمه در ضربه مغزی
• ترمیم پارگی یکی از لایه های مغز
• کاشت محرک‌های عمیق مغزی در بیماران مبتلا به پارکینسون، صرع و تومورهای مخچه

• عوارض احتمالی

به دنبال انجام عمل کرانیوتومی(بازکردن جمجمه) عوارض زیر در بیمار ممکن است ایجاد شود:

• عفونت و مننژیت باکتریایی
• خونریزی و شوک کمبود مایعات
• اختلال در تعادل مایعات و الکترولیت‌ها
• واکنش به داروهای بیهوشی
• لخته شدن خون و سکته مغزی
• تشنج
• تورم بافت مغز که ممکن است بیمار نیاز به عمل جراحی مجدد داشته باشد.
• آسیب عصبی که ممکن است سبب فلج عضلانی یا ضعف ماهیچه‌ای موقت شود.
• نشت مایع مغزی نخاعی که ممکن است نیاز به ترمیم دوباره پیدا کند.
• کاهش عملکرد ذهنی
• آسیب مغزی دائمی و معلولیت‌های مرتبط با آن

• اقدامات قبل از عمل

قبل از عمل جراحی لازم است که بیمار جهت آرامش و کنترل علائم اقدامات مراقبتی زیر را انجام دهد:

• در صورت نياز، داروهاي ضد تشنج و داروهاي كاهنده فشار مغز مانند كورتون‌‌ها به شما داده می‌شود.
• اکثر داروهايي كه براي كاهش فشار داخل جمجمه مصرف مي‌شوند، اثري موقت دارند زيرا تومورها يا ديگر ضايعات تشكيل ‌شده اغلب خود به‌ خود جذب نمي‌شوند و حتما بايد به ‌وسيله جراح کاملا تخليه شوند.
• ناحيه‌اي از موي سر شما يا همه آن تراشيده مي‌شود. بهداشت مو و پوست سر بايد با دقت رعايت شود.
• اغلب بعد از جراحي، بیمار به بخش مراقبت‌هاي ويژه منتقل مي‌شود.

• روش انجام

کرانیوتومی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود ولی می‌تواند به صورت بی‌حسی موضعی و در حالی که بیمار بیدار است، نیز انجام شود. این روش در بیمار ناراحتی قابل توجهی ایجاد نمی‌کند. قبل از کرانیوتومی از بیمار سی.تی.اسکن یا  ام.آر.آی گرفته خواهد شد. جراح به کمک این تصویر محل دقیق برداشت استخوان و زاویه مناسب برای دسترسی به مناطق مربوطه مغز را تعیین می‌کند.

سوراخی توسط جراح بر روی جمجمه ایجاد می‌شود و سپس استخوان جمجمه برداشته می‌شود.

مقدار استخوانی که از جمجمه برداشته خواهد شد به نوع عمل جراحی بستگی دارد. پس از اتمام عمل، قطعه استخوان جدا شده با استفاده از تیتانیوم و پیچ و یا انواع دیگری از تثبیت کننده‌ها (سیم، نخ و …) در جای خود ثابت خواهد شد. کرانیوتومی ممکن است در هر ناحیه‌ای از جمجمه انجام شود و می‌تواند در ابعاد مختلف باشد.

• اقدامات پس از عمل

اقداماتی که بعد از جراحی در بخش آی.سی.یو برای شما انجام می‌شود شامل موارد زیر است:

• شما با باندي كه دور سر پيچيده شده و توري سفيدي كه روي سر است، در حالت نيمه هوشيار وارد اتاق آي‌.سي.يو (مراقبت‌هاي ويژه) مي‌شوید. توري و باند نبايد خيلي سفت باشد.
• ناحيه جراحي‌شده به يک يا چند لوله به نام درن متصل است. اين لوله‌ها دو نوع‌اند؛ نوعي كه داراي خلاء است كه روي زمين قرار مي‌گيرد و ترشحات خوني را تخليه مي‌كند. نوع ديگر که خلاء ندارد و مسئول خالي‌كردن مايع مغزي- نخاعي است. اين لوله بايد حتما هم ‌سطح سر شما يا بالاتر قرار بگيرد.
• سر باید در زاويه 30 درجه بالاتر از سطح قلب قرار گرفته شود مگر اينكه جراح توصيه ديگري در اين مورد داشته باشد. قرار گرفتن سر در اين وضعيت باعث مي‌شود تخليه وريدي مغز بهتر انجام شود و فشار مغز پايين آيد.
• اغلب بعد از هر جراحي، آنتي‌بيوتيك و مسكن تجويز مي‌شود. همچنین داروهاي ديگر مانند ضدتشنج‌ها، استروئيدها (براي جلوگيري از تورم مغز) و… طبق دستور پزشك به شما داده خواهد شد.
• ممكن است لوله‌اي داخل بيني (که به داخل معده براي تغذيه يا تخليه مي‌رود) يا لوله‌اي داخل ناي شما وجود داشته باشد که براي تنفس و تخليه ترشحات وارد ريه مي‌شود. از کشیدن آن‌ها خودداری نمایید.
• سطح هوشياري و مردمك‌هاي شما مرتب بررسي مي‌شود.
• شما را با سي.‌تي.‌اسكن‌هاي متعدد از نظر احتمال خونريزي و عوارض كنترل مي‌كنند و در صورت نبود مشكل، به بخش مغز و اعصاب منتقل مي‌شوید.

• فعالیت

• ممکن است مدتي قادر به حرکت نباشید و نتوانید موقع راه رفتن تعادل خود را حفظ كنید و زمين بخورید . پس نظارت و كمك اطرافيان و كاركنان پزشکي هنگام راه‌رفتن شما ضروري است. به تنهایی اقدام به راه رفتن نکنید.
• از کلاه‌های ایمنی محافظ جهت جلوگیری از وارد آمدن ضربه به سر استفاده کنید.
• از چرخاندن بیش از حد سر خودداری کنید.
• از سرفه، عطسه و باد انداختن در بینی خودداری کنید، زیرا باعث فشار آمدن به ناحیه عمل خواهد شد.
• مصرف داروهای ضد تشنج قبل و بعد از عمل جراحی می‌تواند به جلوگیری از حملات صرع کمک نماید.
• سر بیمار تا زمان کشیدن بخیه‌ها باید خشک باقی بماند.

• رژیم غذایی و تغذیه

با توجه به عمل جراحی انجام شده رژیم غذایی بیمار به صورت زیر تنظیم می‌شود:

• ممكن است لوله‌اي داخل بيني براي تغذيه يا تخليه ترشحات معده گذاشته شود و تغذیه از این طریق انجام گیرد.
• در صورت ثابت ماندن وضعيت و نبود خطر براي بيمار، حركت دادن و تغذيه دهاني با صلاحديد پزشك آغاز می‌شود.
• نكته مهم در مورد اين گروه از بيماران، مشكلات بلعي است و تغذيه سريع، مي‌تواند باعث ورود غذا به مجاري تنفسي و ايجاد حالت خفگي يا ذات‌الريه شود. پس غذا خوردن بايد كاملا با احتياط باشد و از غذاهاي مايع و رقيق شروع و به‌تدريج به مقدار آن افزوده شود.

• در چه شرایطی به پزشک مراجعه نمایید؟

• درد و قرمزی در محل زخم
• ترشح چرکی از زخم
• تب و لرز
• بی اشتهایی یا تهوع و استفراغ
• در صورت مشاهده علائم افزایش فشار جمجمه مانند سردرد صبحگاهي، استفراغ جهنده، تاري‌ديد و انحراف در صورت، تغيير در حس چشايي و بويايي بعد از عمل جراحی
• در فواصل منظم و مشخص شده توسط پزشک جهت ادامه درمان